Kanker is voor iedereen een verschrikkelijke ziekte, waarbij overleven alleen maar lukt na een hele zware behandeling. De toekomstverwachtingen voor kind en ouders staan plots op losse schroeven en ineens leef je bij de dag. In Nederland overkomt dit ongeveer 550 kinderen in de leeftijd van 0-18 jaar. Dat zijn ruim tien kinderen per week.
Is kanker nog steeds een dergelijk verschrikkelijke ziekte en is de behandeling voor elk kind zo zwaar en is de kans om te overlijden aan kanker of de therapie zo groot? Wat zijn de nadelige gevolgen van de therapie? Dit zijn vragen die hieronder geprobeerd worden te beantwoorden.
Wat is kanker?
Ons lichaam bestaat uit allemaal cellen die zich vaak delen, maar ook cellen die afgebroken worden. Dit hoort bij de ontwikkeling van cellen, weefsels en organen. Vooral bij kinderen die groeien zijn er veel cellen die zich delen en organen die zich ontwikkelen. Als organen klaar zijn met ontwikkelen zullen er minder cellen delen en minder cellen afgebroken worden of dood gaan. Soms gebeurd het dat een dergelijke cel niet dood gaat of wordt afgebroken. Vaak is er dan iets fout gegaan in het DNA (de erfelijkheid van de cel, ofwel de genetische code die de cel aanstuurt). De cel raakt de controle kwijt over de celdeling en blijft (snel) delen, waardoor er juist veel cellen ontstaan en er een gezwel gevormd wordt; dit noemen we kanker. Cellen die losraken van het gezwel kunnen zich elders vestigen (bv. In de lever of longen); dit noemen we uitzaaiingen of metastasen. Bij bloed of lymfeklierkanker gaat er iets mis in de voorloper cellen van de verschillende bloed of lymfekliercellen, waardoor deze (snel) delen en gaan woekeren en zo het normale beenmerg-, bloed- of de lymfekliercellen gaan verdringen.
Welke vormen van kanker kennen we?
Kinderkanker bestaat in veel verschillende vormen. Hieronder vind je de meest voorkomende vormen van kinderkanker:
- Leukemie
- Hersentumor
- Lymfoom en lymfeklierkanker
- Neuroblastoom
- Niertumor (Wilms tumor)
- Levertumor (Hepatoblastoom)
- Tumor van de weke delen (Rhabdomyosarcoom)
- Kiemceltumor
- Retinoblastoom
- Bottumor (Osteosarcoom en Ewing sarcoom)
De drie eerstgenoemde soorten van kinderkanker vormen samen ongeveer 2/3 deel van alle kindertumoren.
Wat voor klachten heeft een kind met kanker?
De klachten hangen sterk af van de soort, de plek waar de kanker zich bevindt en de uitgebreidheid van de kanker. Bij leukemie, welke ontstaat in het beenmerg zullen de normale beenmergcellen overwoekerd worden door de leukemie. Hierdoor ontstaat er een tekort aan rode bloedcellen, waardoor het kind bleek gaat zien en moe wordt. Een tekort aan bloedplaatjes geeft een toename van blauwe plekken en een tekort aan normale witte bloedcellen een grotere kans op infecties.
Bij hersentumoren zorgt een vergrote hersendruk voor hoofdpijn, ochtendbraken, zenuw uitval of zelfs toevallen. Bij lymfeklierkanker zullen er vergrote vast aanvoelende zwellingen ontstaan in de hals, maar kunnen ook algemene klachten optreden zoals onbegrepen koorts, afvallen en nachtzweten. Soms zorgen zwellingen bij de longen voor benauwdheid en zwellingen in de buik voor pijn of verstopping van de darmen.
De klachten van alle andere tumoren zijn meer gekoppeld aan het orgaan waar de tumor is ontstaan.
Hoe wordt vastgesteld dat een kind kanker heeft?
Om een zekere diagnose van de vorm van kanker vast te stellen zal er materiaal verkregen moeten worden; dit zal met behulp van een punctie/ biopt moeten plaatsvinden. Dit stukje weefsel of beenmerg wordt dan onder narcose afgenomen. Het kind merkt daar zelf niets van. Het materiaal wordt opgestuurd naar verschillende laboratoria, die met behulp van allerlei technieken (o.a. microscoop, fluorescentie scans en DNA technieken) vast stellen welke vorm van kanker het kind heeft.
Uitgebreide röntgendiagnostiek met foto’s, echo’s en scans (CT-, MRI- en PET-) kan de uitgebreidheid van de kanker vaststellen. Dit laatste is ook van belang voor de uiteindelijke behandeling.
Hoe wordt kinderkanker behandeld?
De meeste vormen van kinderkanker zijn goed te behandelen met chemotherapie. Chemotherapie bestaat uit celdodende geneesmiddelen die via de mond of een infuus (rechtstreeks in een bloedvat) toegediend worden. Bij sommige tumoren zal opereren, waarbij de overgebleven rest van de tumor verwijderd wordt, en/of bestralen, waarbij de (rest) tumor bestraald wordt, ook een onderdeel van de behandeling zijn.
Alle kinderen met een vorm van kanker worden behandeld volgens een (inter-)nationaal protocol, waarbij de hierboven beschreven behandelingen vaak in combinaties weergegeven zijn.
Nieuwe behandelingen zoals immunotherapie zijn in opkomst. Voor welke manier(en) van behandelen gekozen wordt, hangt af van de vorm van kinderkanker. De duur van de behandeling kan variëren van enkele weken tot meer dan een jaar.
Wat is de kans om te overleven voor het kind met kanker?
Ruim 75% van de kinderen geneest door een succesvolle behandeling, maar er is ook een keerzijde aan een succesvolle behandeling. Veel medicijnen maken niet alleen de tumorcellen maar ook de gezonde cellen kapot. Hierdoor kunnen direct of op latere leeftijd orgaanbeschadigingen optreden. Helaas geldt dit overlevingspercentage van ruim 75% niet voor elke tumor. Er is nog veel en goed onderzoek nodig om meer te weten te komen van de verschillende vormen van kanker en zo meer kinderen (met nieuwe geneesmiddelen) te kunnen genezen en om de vroege en late bijwerkingen te kunnen voorkomen.